نمایش مبدأ برای یوسف گم‌گشته باز آید به کنعان غم مخور

{{سرصفحه
 | مطلع=یوسف گم‌گشته باز آید به کنعان غم مخور
 | نام شعر=
 | شاعر = حافظ شیرازی
 | مصحح = 
 | بخشی از دیوان =
 | بخشی از مجموعه اشعار =
 |قالب =غزل
 |وزن = فاعلاتن فاعلاتن فاعلاتن فاعلن
 |موضوع =انتظار
 | قبلی =
 | بعدی = 
 | سال خورشیدی = 
 | سال میلادی =
 | سال قمری = 
 | یادداشت =
}}
{{شعر}}

{{ب|یوسف گم‌گشته باز آید به کنعان غم مخور|کلبۀ احزان شود روزی گلستان غم مخور}}
{{ب|ای دل غمدیده حالت به شود دل بد مکن|وین سر شوریده باز آید به سامان غم مخور}}
{{ب|دور گردون گر دو روزی بر مراد ما نرفت|دائماً یکسان نباشد حال دوران غم مخور}}
{{ب|هان مشو نومید چون واقف نه‌ای از سِرّ غیب|باشد اندر پرده بازی‌های پنهان غم مخور}}
{{ب|ای دل ار سیل فنا بنیاد هستی بر کند|چون تو را نوح است کشتیبان ز طوفان غم مخور}}
{{ب|در بیابان گر به شوق کعبه خواهی زد قدم|سرزنش‌ها گر کند خار مغیلان غم مخور}}
{{ب|گر چه منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید|هیچ راهی نیست کان را نیست پایان غم مخور}}
{{ب|حافظا در کنج فقر و خلوت شب‌های تار|تا بود وردت دعا و درس قرآن غم مخور}}
{{پایان شعر}}

==توضیح شعر==
بیت نخست:
یـوسـف گُـم گشـتـه بـازآیـد بـه کنـعان غم مخور
کُـلـبـه احـزان شـود روزی گـلـسـتـان غم مخور

معنای بیت نخست:

غمگین مباش؛ چرا که سرانجام یار زیبارو به منزل باز خواهد گشت و آن جایگاه که محل غم و اندوه است، روزی تبدیل به جایگاه شادی و شور و نشاط می‌شود.

نکات و آرایه‌ها:

یوسف: استعاره از معشوق.

کنعان: استعاره از منزل و مأوا.

کلبه احزان: غم‌کده، ماتم‌سرا.

تناسب: یوسف، کنعان، کلبه اجزان.

بیت دوم:
غـمـدیـده حـالـت بــه شـود دل بـد مکن
ویـن سـر شـوریـده بـاز آیـد به سامان غم مخور

معنای بیت دوم:

ای دل اندوهگین، بد به خود راه مده و فکر و اندیشه‌ی بد نکن؛ چرا که حالت خوب و روبراه خواهد شد، و این سر پریشان احوال، آرام و قرار خواهد گرفت.

نکات و آرایه‌های ادبی:

غمدیده: اندوهگین.

دل بد مکن: بد به دلن راه مده، فکر بد نکن.

شوریده: پریشان.

بیت سوم:
گــر بـهــار عـمــر بـاشـد بـاز بـر تـخـت چـمـن
چتر گل در سر کشی ای مرغ خوشخوان غم مخور

معنای بیت سوم:

ای پرنده‌ی خوش‌آواز، اندوهگین مباش؛ چرا که اگر بهار دیگری از عمرت باقی مانده باشد، دوباره چونان پادشاهی بر تختگاه چمن خواهی نشست و گل نیز وجود خود را چونان چتری در بالای سر تو نگاه خواهد داشت.

نکات و آرایه‌های ادبی:

بهار عمر: اضافه تشبیهی.

تخت چمن: اضافه تشبیهی.

چتر گل: اضافه تشبیهی.

مرغ: پرنده.

خوشخوان: خوش‌آواز.

بیت چهارم:
دور گـردون گـــر دو روزی بـــر مُــراد مــا نـرفت
دائـمـا یـکـسـان نـبـاشـد حـال دوران غم مخور

معنای بیت چهارم:

به هیچ وجه غمگین مباش، بدان که اگر آسمان، چند روزی مطابق با میل ما حرکت نکرد، قرار نیست همیشه یکسان و بر یک اوضاع و احوال باقی بماند.

نکات و آرایه‌های ادبی:

گردون: آسمان.

تناسب آوایی: دور گردون، گر دو.

تناسب: دو، یک.

تضاد: یکسان، دوران.

بیت پنجم:
هـان مـشـو نـومـیـد چون واقف نه‌ای از سر غیب
بـاشـد انـدر پـرده بـازی‌هـای پـنـهـان غم مخور

معنای بیت پنجم:

از آنجا که از اسرار نهانی آگاه نیستی، پس آگاه باش که مبادا ناامید شوی، بدان که در پشت پرده‌ی عالم غیب، نقش‌ها و بازی‌های بسیاری وجود دارد.

نکات و آرایه‌های ادبی:

هان: آگاه باش.

واقف:آگاه.

اندر پرده: پوشیده.

تناسب: سِرّ، پنهان.

بیت ششم:
ای دل ار ســیـل فـنــا بـنـیـاد هـسـتـی بـر کند
چون تـو را نوح است کشتیبان ز طوفان غم مخور

چون تو را نوح است کشتیبان

معنای بیت ششم:

ای دل اگر مرگ و نابودی بخواهد چونان سیلی تمام هستی تو را از بین ببرد، بدان که تو ناخدایی چون نوح داری، پس از طوفان مترس و اندوهگین مشو.

نکات و آرایه‌های ادبی:

سیل فنا: اضافه تشبیهی.

بنیاد هستی: اضافه استعاری.

تناسب: سیل، نوح، طوفان، کشتیبان.

بیت هفتم:
در بـیـابـان گـر بـه شـوق کـعـبـه خواهـی زد قدم
سـرزنـش‌هـا گـر کُـنَـد خـار مُـغـیـلـان غم مخور

معنای بیت هفتم:

شوق رسیدن به کعبه تو را راهی بیابان‌ها کرده است، بنابراین اگر در این مسیر خارهای بیابان شروع به ملامت و سرزنش تو کردند، اندوهی به دلت راه مده و صبور باش.

نکات و آرایه‌های ادبی:

خار مغیلان: خاری که در بیابان‌ها می‌روید.

تناسب: بیابان، خار.

تضاد: شوق، غم.

بیت هشتم:
گر چه منزل بس خطرناک است و مقصد بس بعید
هـیـچ راهی نیست کان را نیست پایان غم مخور

معنای بیت هشتم:

اگر چه محل فرود کاروان جای بسیار سهمناکی است و مقصد بسیار دور، اما این را بدان که هیچ راهی نیست که بالاخره انتها نداشته باشد، بالاخره تمام راهها جایی به پایان می‌رسند.

نکات و آرایه‌های ادبی:

منزل: محل فرود کاروان.

بعید: دور.

تناسب: منزل، مقصد، راه.

بیت نهم:
حــال مــا در فُــرقــت جــانـان و اِبـرام رقـیـب
جـمـلـه مـی‌دانـد خــدای حـال گردان غم مخور

معنای بیت نهم:

اندوهگین مباش؛ چرا که خدایی که اوضاع و احوال را دگرگون می‌سازد و تغییر می‌دهد، از حال و روز ما که دچار دوری از معشوق هستیم و رقیب آزارمان می‌دهد به طور کامل خبر دارد.

نکات و آرایه‌های ادبی:

فرقت: جدایی.

ابرام: به ستوه آوردن، ملول کردن.

حال گردان: دگرگون کننده‌ی حال‌ها.

بیت دهم:
حـافـظــا در کـنـج فـقـر و خـلـوت شـب‌های تار
تـــا بُــوَد وِردت دعـــا و درس قــرآن غم مخور

معنای بیت دهم:

حافظ، تا وقتی در گوشه‌ی نیاز و در میان شب‌های تاریک و خلوت، ذکر لبت دعا و درس قرآن است، اندوهگین مباش.

نکات و آرایه‌های ادبی:

کنج فقر: اضافه اقترانی.

فقر: نیاز.

وِرد: ذکر.